صنعت ساختمان و ضرورت مدیریت مصرف و کاهش انرژی
برای اینکه بتوانیم به طور دقیق کشورها را به لحاظ مصرف انرژی مقایسه کنیم میتوان از شاخص «شدت انرژی» استفاده کرد. منظور از شدت انرژی این است که هر کشور برای تولید مقدار معینی از کالا و خدمات چه مقدار انرژی مصرف می‌کند. به طور مثال برای تولید یک تن فولاد در هر کشوری چند بشکه نفت سوزانده میشود و یا مثلاً برای تولید یک کیلوات برق چقدر گازطبیعی سوزانده میشود. بنابراین هرچه این شاخص بالاتر باشد نشان‌‌دهنده عدم بهینگی در مصرف انرژی است.
با توجه به تعریف شاخص «شدت انرژی» میتوان وضعیت مصرف انرژی کشورها را با میزان کالا و خدماتی که تولید می‌کنند سنجید. البته این شاخص مشکلاتی نیز دارد. به طور مثال ما زمانی مجازیم دو کشور را با متر این شاخص بایکدیگر مقایسه کنیم که ساختارهای اقتصادی بسیار متفاوتی نداشته باشند. به این معنی که نمی توان کشوری که کاملاً صنعتی است را با کشوری که بیشتر تولیداتش کشاورزی است مقایسه کرد. چرا که مقدار انرژی که در صنعت استفاده می شود با آنچه در کشاورزی استفاده میشود قابل قیاس نیست.
در بند 4 و 15 اقتصاد مقاومتی از واژه «شدت انرژی» استفاده شده‌است. در بند 4 از سیاست‌‌گذار می‌خواهد با استفاده از ظرفیت‌های هدفمندی یارانه‌‌ها «شدت انرژی» را کاهش دهد و از بند 15 خواسته میشود ارزش افزوده از طریق توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه (براساس شاخص شدت مصرف انرژی) افزایش یابد.
طبق داده‌های موسسهEnerDataدر سال 2014 ایران بعد از کشورهای روسیه، ازبکستان، اوکراین و آفریقای جنوبی دارای بالاترین شاخص شدت انرژی در دنیاست. به قطع یقین میتوان گفت ارزان بودن انرژی در ایران و پرداخت یارانه به آن یکی از دلایل عدم بهینگی در مصرف انرژی و به تبع آن بالا بودن شاخص شدت انرژی در ایران است.
نمودار زیر مقایسه بین شاخص شدت مصرف انرژی در چند کشور نمونه را نشان می‌دهد.
اهمیت بحث انرژی و نقش استانداردها در بهینه سازی مصرف سوخت بر هیچ کس پوشیده نیست زیرا هیچ فعالیتی در زندگی امروزه بدون انرژی امکان پذیر نیست. ساختمانها و خانه های ایرانی به عنوان یکی از مراکز عمده مصرف کننده انرژی در بحث مدیریت و کارایی مصرف انرژی نقش بسزایی دارند.
بخش ساختمان و مسکن بزرگ ترین مصرف کننده انرژی در کشور است . به رغم تغییرات و نوسانات سال های اخیر ، رشد متوسط سالیانه مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری در حدود 1/36 درصد بوده و اکثریت این رشد، ناشی از رشد خانوارها (رشد جمعیت و غیره) است.
بخش ساختمان با میانگین سهم مصرفی 42/41 درصد سهم بالایی را در مصرف انرژی کشور دارد.
بر اساس نتایج ممیزی انجام شده توسط متولیان امر، با اجرای راهکارهای کم هزینه ، همچنین اعمال استانداردهای تدوین شده و با اجرای مصوبه و دستورالعمل های بخش ساختمان کشور ، به طور متوسط می توان تا 30 درصد از مصرف انرژی در این بخش را کاهش داد.
کاهش مصرف انرژی ساخمان در ایران، امری ضروری است به طوری که استفاده از تکنولوژی های جدید در ساختمان ها از نظر مصرف انرژی در مقیاس وسیع، تاثیر بسزایی در کل مصرف انرژی کشور ، کاهش میزان گازهای گلخانه ای و آلودگی هوا خواهد داشت.
از آنجا که امکان بالقوه صرفه جویی انرژی در بخش ساختمان و مسکن بیشتر از بخش های دیگر است، کاهش مصرف انرژی در این بخش ساده تر بوده و این امر با سرمایه گذاری کمتری نسبت به بخش های دیگر قابل دسترس خواهد بود. در این رابطه می توان به آلمان و سوئد، به عنوان کشورهای پیشرو در کاهش تولید گاز گلخانه ای اشاره کرد که در مصرف بهینه انرژی، برای کاهش کل مصرف خود، بر بخش ساختمان تاکید کرده‌اند.
سرانه مصرف انرژی در خانه‌های ایرانی پنج تا شش برابر کشورهای اروپایی است. همچنین مصرف انرژی سالیانه در ایران معادل ۲۲۰۰ میلیون دلار برآورد شده است. با این وجود طی ۲۰ سال گذشته اقدام موثری برای جلوگیری از اتلاف انرژی در ساختمانها انجام نشده است. در تعهدات جهانی ایران متعهد شده که ۱۴ درصد میزان انرژی خود را کاهش دهد. در این بین بخش ساختمان جایگاه ویژه‌ای دارد و واحدهای صنعتی هم بسیار دارای اهمیت هستند
در ساختمان های قدیمی سازندگان به موضوع انرژی اهمیت ویژه ای نمی دادند اما از دهه 70 میلادی به این طرف موضوع بهره وری انرژی در ساختار نوین اقتصادی کشورها به ویژه کشورهای توسعه یافته اهمیت ویژه ای پیدا کرد.
در کشور ما میزان مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری از سال 75 تا 86 بیش از 65 درصد رشد داشته که این موضوع زنگ خطریست برای اقتصاد کشوری که بخش عمده درآمد اقتصادی آن از محل سوخت های فسیلی همچون نفت تامین می شود.
ما باید دنبال بهینه سازی مصرف سوخت در ساختمان های خود باشیم به همین علت در کشورهای توسعه یافته و نهادهای بین المللی استانداردهای خاص برای تعیین میزان مصرف انرژی در ساختمان ها مشخص شده است که کشور ما هم در سالهای اخیر بررسی ها و دستور العمل های لازم را برای اجرای بهره وری مناسب و بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان ها در دستور کار خود قرار داده است.
کاربرد فاوا در کاهش مصرف انرژی ساختمانها از طریق هوشمند نمودن روندها و عملکردهای ساختمان به مدد توسعه زیر ساختهای ارتباطی و سنسورهای جدید امروزه به شدت توسعه یافته و مورد توجه قرار گرفته است.
خانه های هوشمند امروزه به عنوان یکی از بخشهای مهم سیستمهای مدیریت جامع ساختمان یا همان BMS مورد توجه واقع شده اند. خانه های هوشمند با هدف ایجاد آسایش و امنیت برای کاربران به سرعت در حال توسعه می باشند.امروزه تکنیکهای مختلفی برای اتوماسیون ساختمانهای بزرگ بکار گرفته میشود از قبیل کنترل نور ،کنترل دما، کنترل درها و پنجره ها و پرده ها و یا سیستمهای امنیتی و مدار بسته و غیره. علاوه برموارد یاد شده، در خانه های هوشمند، کاربردهای دیگری نیز از قبیل کنترل Multimedia ، آبیاری گیاهان نیز قابل تعریف است . سیستمهای خانه ی هوشمند علاوه بر ایجاد آسایش و امنیت مضاعف در خانه به بهینه سازی مصرف انرژی و صرفه جویی در زمان و هزینه های نگهداری ساختمان نیز کمک شایانی مینماید . ضمناً این سیستمها علاوه بر مخاطبین معمول خود میتوانند در بهبود کیفیت زندگی معلولین و سالمندان نیز کمک شایانی نمایند. بسته های موجود در خانه های هوشمند میتوانند موارد زیر را تحت کنترل قرار دهند:
- کنترل دما
- کنترلر روشنایی
- کنترل نورطبیعی )بهکمکبازوبستهکردنخودکارپردهوکرکرهها(
- سیستمهای صوتی و تصویری
- سیستمهای اعلام حریق
- سیستمهای حفاظتی و امنیتی
- آبیاری گیاهان
علاوه بر موضوعات فوق، با طرح ایده اینترنت اشیاء و تولید روز افزون محصولات مرتبط در حوزه لوازم خانگی، امروزه بحث خانه های هوشمند فراتر از پروژه های رایج، تبدیل به طراحی و ایجاد سامانه ای متمرکز شده است که در آن کلیه تجهیزات و لوازم و تاسیسات موجود در منزل با هم در ارتباط بوده و در مدیریت بهینه امور داخلی منزل به مالک کمک می‌نمایند.
